انجمن حسابداری و فناوری اطلاعات اراک

1-روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفكیک محصولات

طرفداران این روش استدلال می كنند كه كالاهای كه دارای ارزش بیشتری هستند باید از هزینه های مشترک نیز سهم بیشتری داشته باشند.

2-روش ارزش خالص بازیافتنی

در بسیاری از صنایع محصولات مشترك پس از خارج شدن از نقطه تفكیك قابل فروش نمی باشند و نیاز به پردازش و عملیات تولیدی بیشتری دارند.

3-روش نسبت كلی حاشیه فروش ناخالص

در این روش هزینه های مشترک به نسبت درصد كلی حاشیه فروش ناخالص بین محصولات تسهیم می گردد.

4-روش مقداری

این روش هنگامی مناسب خواهد بود كه محصولات تولید شده قابل تبدیل به یكی از واحد های اندازه گیری باشد و در غیر این صورت از روش های دیگر استفاده خواهد شد .

5-روش میانگین بهای تمام شده یك واحد

در این روش بهای تمام شده میانگین برای كلیه محصولات تولید شده محاسبه می شود.این روش هنگامی مناسب خواهد بود كه نتوانیم هزینه های مشترک را مستقیماً با محصولات به خصوصی ارتباط داد.

6-روش میانگین ضریب دار

در این روش با توجه به مقدار مواد مصرف شده و كار انجام شده برای هر یك از محصولات ضرایبی برای مواد اولیه دستمزدو سربار تعیین می گردد.

حسابداری محصولات فرعی

تفاوت اساسی بین محصولات اصلی و فرعی به ارزش فروش محصولات دارد.به طور كلی روشهای مورد قبول هزینه یابی محصولات فرعی كه در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند می توان در دو دسته به شرح ذیل طبقه بندی نمود:
الف)در دسته اول هیچ گونه از هزینه های مشترک به حساب محصول فرعی منظور نمی گردد ودرآمد حاصل از فروش محصولات فرعی تحت یكی از عناوین زیر در صورتحساب سود وزیان منظور می گردد.

1- سایر درآمد
2- كاهش در هزینه های تولید
3- به عنوان فروش محصول فرعی
4- كاهش در بهای تمام شده كالای فروش رفته محصولات اصلی

توضیح 1 : چنانچه در فروش محصولات فرعی هزینه های اداری و توزیع و فروش مربوط به فروش محصولات فرعی(مانند هزینه آگهی ،انبارداری و هزینه حمل به خارج و ..)به وجود آید ، هزینه های مربوط به محصولات فرعی از درآمد حاصل از فروش محصول فرعی كسر و باقیمانده درآمد مانند یكی از چهار حالت فوق عمل خواهدشد.
توضیح 2 : در بعضی مواقع ممكن است محصولات فرعی به عنوان مواد اولیه در سایر دوایر تولیدی مصرف شود و باعث صرفه جویی در خرید بعضی مواد مستقیم و یا غیر مستقیم گردد.كه دراین صورت ارزش موادی كه محصولات فرعی جایگزین آنها شده اند ارزیابی می گرددو سپس به حساب دایره تولید كننده محصول فرعی بستانكار می گردد.

ب) در دسته دوم قسمتی از هزینه های مشترک به حساب قیمت تمام شده محصول فرعی منظور خواهد شد و یك روش هزینه یابی داردو هزینه یابی معكوس است.
مثال: هزینه های بعد از نقطه تفكیك 42.000 و محصول فرعی جهت پردازش بیشتر به دایره بعد انتقال داده می شود.هزینه های اداری و توزیع و فروش محصول فرعی 4.000 سود مورد انتظار محصول فرعی 15% می باشد.

هزینه یابی محصولات مشترک

محصولات مشترک شامل موارد زیر می شوند:
1-محصولات اصلی
2-محصولات فرعی
3-محصولات زائد

محصولات اصلی: محصولاتی هستند که جزء اهداف اصلی تولید بوده و در مقیاس با سایر محصولات از ارزش اقتصادی بالاتری برخوردار می باشند.
محصولات فرعی: شامل محصولاتی می شود که جزء اهداف اصلی تولید نبوده بلکه تولید آنها همراه محصولات اصلی غیر قابل اجتناب بوده و در مقایسه به محصولات اصلی از ارزش ناچیزی برخودار می باشند.
محصولات زائد: موادی هسنتدکه به طور غیر قابل اجتناب در اثر تولید ایجاد می شوند و فاقد ارزش فروش می باشند،در نتیجه هیچ هزینه ای به آنها تخصیصی داده نمی شود.

نقطه تفکیک:

نقطه ای از فرایند تولید است که در آن نقطه محصولات مشترک قابل شناسایی و از یکدیگر جدا می شوند.

هزینه های مشترک:

هزینه مشترک ساخت(مواد،دستمزد،سربار) به تمام هزینه هایی گفته می شود که قبل از نقطه تفکیک محصولات مشترک واقع می شوند.

هزینه های بعد از نقطه تفکیک:

به کلیه هزینه های انجام شده بعد از نقطه تفکیک برای تکمیل محصولات و تبدیل آنها به وضعیت قابل فروش هزینه های بعد از نقطه تفکیک (هزینه پردازش اضافی) گفته می شود.
هدف از هزینه یابی محصولات مشترک تعین بهای تمام شده هر کدام از محصولات است.
بهای تمام شده محصولات =هزینه های قبل از نقطه تقکیک + هزینه های بعد از نقطه تفکیک
(هزینه های مشترک) (پردازش اضافی)
در واقع هزینه های مشترک هزینه های غیر مستقیم و هزینه های بعد از نقطه تفکیک،هزینه های مستقیم محصولات هستند، هزینه های بعد از نقطه تفکیک با استفاده از هزینه یابی مرحله ای انجام می شود وهزینه های مشترک با استفاده از روش های زیر به محصولات تخصیص داده می شود:

1 -روش مقداری ( مقادیر فیزیکی )
2 – روش ارزش نسبی فروش در مرحله نهائی
3 –روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفکیک
4 – روش درصد سود ناخالص ثابت(هزینه یابی معکوس)
5 – روش ارزش خالص بازیافتنی در نقطه تفکیک ( ارزش برآوردی فروش در نقطه تفکیک)

روش مقداری ( مقادیر فیزیکی )

این روش زمانی کاربرد دارد که بتوان محصولات مختلف تولید شده را با یک مقیاس ( متر،کیلو،و . . .) اندازه گیری نمود و همچنین نرخ فروش محصولات در نقطه تفکیک یکسان باشد.در این روش برای تسهیم هزینه های مشترک از نسبت مقدار تولید هر یک از محصولات به مقدار تولید کل استفاده می شود.
تعداد تولید کل محصولات مشترک ÷ (مقدار تولید هر یک از محصولات مشترک × هزینه های مشترک ) =سهم از هزینه های مشترک

هزینه های بعد از نقطه تفکیک + سهم از هزینه های مشترک =بهای تمام شده محصولات مشترک
تعداد تولید هر یک از محصولات ÷ بهای تمام شده محصولات مشترک = بهای تمام شده هر یک از محصولات مشترک

روش ارزش نسبی فروش در مرحله نها یی

این روش زمانی کاربرد دارد که محصولات مشترک در نقطه تفکیک قابل شناسایی نمی باشند یا فروش آنها در نقطه تفکیک به صرفه نمی باشد و نیاز به پردازش اضافی دارند ،در این روش هزینه های مشترک بر اساس نسبت ارزش فروش نها ئی هر یک از محصولات به ارزش فروش نها ئی کل محصولات تسهیم می شود.
ارزش فروش نها یی کل محصولات مشترک ÷ (ارزش فروش نهایی هر یک از محصولات مشترک ×هزینه های مشترک ) = سهم از هزینه های مشترک
هزینه های بعد از نقطه تفکیک + سهم از هزینه های مشترک =بهای تمام شده محصولات مشترک

تعداد تولید هر یک از محصولات ÷ بهای تمام شده محصولات مشترک = بهای تمام شده هر یک از محصولات مشترک

روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفکیک

این روش زمانی کاربرد دارد که محصولات مشترک در نقطه تفکیک قابل فروش می باشند ،در این روش هزینه های مشترک بر اساس نسبت فروش هر یک از محصولات به ارزش فروش کل محصولات در نقطه تفکیک تسهیم می گردد.
ارزش فروش کل محصولات در نقطه تفکیک ÷ ( ارزش فروش هر یک از محصولات در نقطه تفکیک × هزینه های مشترک ) = سهم از هزینه های مشترک
هزینه های بعد از نقطه تفکیک + سهم از هزینه های مشترک =بهای تمام شده محصولات مشترک

تعداد تولید هر یک از محصولات ÷ بهای تمام شده محصولات مشترک = بهای تمام شده هر یک از محصولات مشترک

روش در صد سود نا خالص ثابت ( هزینه یابی معکوس )

این روش زمانی کاربرد دارد مه محصول یا محصولات تحت تأثیر اوضاع اقتصادی جامعه یا سیاست مالی مدیریت از درصد سو ناخالص ثابتی برخوردار هستند.همچنین این روش زمانی کاربرد دارد که محصولات مشترک برای قابل فروش شدن نیاز به پردازش اضافی داشته باشند،در این روش فرآیند هزینه یابی به صورت زیر انجام می شود.
فروش ÷ سود نا خالص = در صد سود ناخالص
یا

فروش ÷{(هزینه های مشترک +هزینه های بعد از نقطه تفکیک) – فروش} =در صد سود ناخالص
در صد سود ناخالص – 1 =در صد بهای تمام شده
درصد بهای تمام شده × قیمت فروش نهایی هر محصول = بهای تمام شده هر محصول
هزینه های بعد از نقطه تفکیک – بهای تمام شده هر محصول = سهم از هزینه های مشترک
تعداد تولید هر یک از محصولات ÷ بهای تمام شده محصولات مشترک = بهای تمام شده هر یک از محصولات مشترک

نکته:در این روش درصد سود ناخالص برای هر یک از محصولات یکسلن به دست خواهد آمد.

روش ارزش نسبی خالص بازیافتنی در نقطه تفکیک ( ارزش برآوردی فروش در نقطه تفکیک )

این روش زمانی کاربرد دارد که محصولات مشترک برای قابل فروش شدن نیاز به پردازش اضافی داشته و بخش قابل توجهی از بهای فروش به خاطر هزینه های بعد از نقطه تفکیک باشد.

هزینه های بعد از نقطه تفکیک – قیمت فروش نهایی هر محصول = ارزش خالص بازیافتنی هر محصول مشترک در نقطه تفکیک
ارزش خالص بازیافتنی کل – ( ارزش خالص بازیافتنی در محصول × هزینه های مشترک ) =سهم از هزینه های مشترک
هزینه های بعد از نقطه تفکیک + سهم از هزینه های مشترک =بهای تمام شده محصولات مشترک
تعداد تولید هر یک از محصولات ÷ بهای تمام شده محصولات مشترک = بهای تمام شده هر یک از محصولات مشترک

منبع : www.hesabdary.net